Bianca las vorig jaar het debuut van Arjan Alberts, Natan Z. (Xander Uitgevers) en was laaiend enthousiast. Reden voor haar om Alex B., Arjans tweede boek, te lezen en de auteur aansluitend een aantal vragen voor te leggen:
Natan Z. was je debuut, heb je voor je dit boek schreef nooit de ambitie gehad om je talent als auteur te gebruiken?
Schrijven heb ik sinds de middelbare school geambieerd. Dat begon in 5 VWO toen we voor Nederlands zelf een verhaal moesten bedenken. Ik merkte meteen dat ik het heel leuk vond om een denkbeeldige wereld te creëren. Dat was een spannend verhaal en ik kan me nog herinneren dat ik het op een warme dag buiten op het schoolplein voorlas en twee 5 VWO klassen doodstil zaten te luisteren. Die zomer begon ik thuis aan een sciencefiction verhaal over een reis naar andere planneten. In 6 VWO stuurde ik het naar diverse uitgevers en ik ben toen zelfs bij een uitgever langs geweest die zei dat ik talent had, maar dat ik nog te veel aan het uitleggen was. Daarna ben ik gaan studeren, had een baantje om de studie te kunnen betalen en deed daarnaast heel intensief aan atletiek. Voor schrijven bleef er geen tijd meer over. En dat veranderde niet toen ik ging werken. Tot een jaar of tien geleden, toen ik langere tijd verlof kon opnemen en opnieuw een spannend boek schreef. Ditmaal over een terroristische aanslag. Ik stuurde het naar enkele uitgevers en sprak wederom een uitgever die me vertelde dat er geen markt was voor dit thema. Op mijn vraag welk thema ik dan zou moeten kiezen antwoordde hij: ‘Een legal thriller.’ En dat zijn Natan Z. en Alex B. in feite ook. Tijdens mijn studententijd las ik veel van John Grisham en dat zien sommige lezers in mijn boeken terug.
Hebben de veelal positieve reacties op Natan Z. je getriggerd om verder te gaan met het schrijven van een volgend boek? Of was je dat sowieso van plan?
In de periode dat ik Natan Z. schreef was ik fulltime aan het schrijven. Tijdens de redactiefase moest ik dan wachten op het commentaar terwijl ik eigenlijk verder wilde met schrijven. Ik benutte die tijd voor de opzet van enkele andere boeken. Ook dacht ik na over een vervolg op Natan Z. en creëerde, toen Natan Z. al bijna af was, de verhaallijn over Alexander Buchwald die later de naamgever van het vervolg Alex B. werd. Het verweven van die extra verhaallijn, van begin tot eind, in een bestaand verhaal was een enorme uitdaging, maar daarmee was de basis voor het vervolg wel gelegd. Over de opzetten voor de andere boeken kan ik nu niet veel meer zeggen dan dat ik een van de ideeën inmiddels met mijn uitgever heb gedeeld en dat die daarover zeer enthousiast is. Voor het einde van het jaar wordt daar naar verwachting meer over bekend.
Natan Z. kreeg echt heel veel lovende recensies, je won er zelfs de Thrillzone Jury prijs 2019 mee, zorgde dit voor een mentale druk op het uitbrengen van je tweede boek? Denk je dat de verwachtingen bij een tweede boek hoger zijn?
Bij een tweede boek zijn de verwachtingen natuurlijk anders, maar tijdens het schrijven voelde ik daardoor geen druk. De totstandkoming van beide boeken was ook heel anders. Waar ik het verhaal van Natan Z. tijdens het schrijven bedacht, daar had ik Alex B. van tevoren helemaal uitgedacht. Wat het schrijfproces van Alex B. daarnaast bijzonder maakte was dat ik me bij het schrijven van dit boek helemaal afzonderde van de buitenwereld. Ik schreef het in het huisje in de bergen waar hoofdrolspeelster en schrijfster Hannah in Natan Z. aan haar boek werkte. Ik trok me er afgelopen winter drie weken terug en werkte er twintig dagen lang vrijwel onafgebroken aan.
Omdat zich in en rond het huis in Natan Z. gruwelijke dingen afspelen wist ik dat ik geen oog dicht zou doen en daarom nam ik mijn hond mee die dag en nacht aan mijn voeteneind lag. Ik kookte op het fornuis waar Hannah op kookte en zat aan de tafel waar zij aan zat. En elke avond voordat ik ging slapen controleerde ik of het luik naar de zolder goed dichtzat. Er waren dagen dat ik meer dan 3500 woorden schreef en onder die bijzondere omstandigheden kwam dit boek in nauwelijks drie weken tijd tot stand. Ik hoorde pas dat Jonathan Swift zijn Gullivers Travels ook in drie weken geschreven heeft en ik zou dat voordat ik Alex B. schreef nooit geloofd hebben. Maar het kan echt.
Is schrijven voor jou een uitlaatklep, want ik kan me zo voorstellen dat het er tijdens je werk als gevangenisdirecteur heftig aan toe kan gaan.
Nee, schrijven is voor mij geen uitlaatklep. Het is meer het creëren van een wereld. Zoals een schilder een schilderij maakt of een architect een gebouw bedenkt. Je maakt iets waar anderen van moeten kunnen genieten en dat moet je goed timen en doseren. In feite zit je constant in het hoofd van je toekomstige lezers die je meeneemt, voor de gek houdt en verrast. Dat spel is heerlijk! Tegelijkertijd leest iedereen mijn verhalen vanuit een ander perspectief. De daden van de tbs’ers in Alex B. noemde jij beestachtig en je zei dat er voor hun geen passende straf bestaat. En dat klopt ook, want mensen met een dergelijke stoornis worden niet gestraft, maar behandeld. De boodschap die je tussen de regels door in mijn boeken kunt ontdekken is voor sommige lezers dat hoe gruwelijk de daden ook zijn, de daders vaak zelf ook een slachtoffer zijn. Over Natan Z. zei een lezer dat ze uiteindelijk bijna sympathie kreeg voor de dader. En een ex-tbs’er vertelde me dat Natan Z. eigenlijk haar verhaal is en toen ze me over haar jeugd vertelde kreeg ik een brok in mijn keel. We kunnen ons amper beseffen wat sommige mensen in hun jeugd meemaken en wat dat met ze doet. Daarom is voor mij als gevangenisdirecteur iedereen in de eerste plaats mens. Het verleden is soms een onnoemlijk zware last en het is aan ons om die last om te zetten in bagage waarmee ze kansrijk iets voor zichzelf en anderen kunnen betekenen. Natuurlijk is dat doel niet altijd realistisch, maar het is wel een stip aan de horizon waarheen we ons route moeten plannen.
Maak je voor het schrijven van je boeken gebruik van casussen uit de praktijk?
Voor het schrijven put ik veel uit eigen ervaringen en dingen die ik van anderen heb gehoord. Het is echter niet zo dat ik volledige individuele casussen in mijn boeken gebruik. Ik plaats aspecten van gebeurtenissen en personen in een compleet andere omgeving en combineer dingen die volstrekt niets met elkaar te maken hebben, maar samen wel een interessant verhaal of geheel vormen. Zo is er een ervaring uit mijn jeugd dat ik boos was op mijn vader en hem van het steigertje achter ons huis in het water duw. Een andere herinnering heb ik aan het samen met mijn vader vanaf een pier in de rivier op paling vissen. In Natan Z. gaat Natan samen met zijn vader op paling vissen in de rivier en duwt hij hem blind van woede van de pier waarna hij verdrinkt. Dagen later wordt hij rechtopstaand in het riet door een visser gevonden. Mijn vader is natuurlijk niet verdronken achter ons huis, maar dat wat ik voelde toen ik hem in het water duwde heb ik meegenomen in de beleving die Natan heeft. En de zoon van mijn oudoom verdronk in de rivier en werd dagen later door een visser rechtopstaand in het riet gevonden. Zo knoop ik alles aan elkaar.
Je beschrijft zowel in Natan Z. als Alex B. nogal wat heftige en gruwelijke scenes, zijn deze allemaal fictief of berusten ze (deels) op waar gebeurde feiten?
Een goede vriend van me is een voormalig hoofd behandelaar in een tbs-kliniek. Hij leest alle scenes met me mee en soms stel ik hem de vraag of iets niet te heftig is. Zo is er een scene in Natan Z. waarin een tbs’er het ruikt wanneer therapeutes ongesteld zijn. Hoe hij aan die stoornis komt zal ik hier niet vertellen, daar moet je het boek zelf voor lezen. Maar juist die scene vond ik zo heftig dat ik twijfelde of ik hem wel moest opnemen. Uiteindelijk overtuigde die vriend me dat ik het moest doen want zo zei hij: “Je kunt het zo gek niet bedenken of het gebeurt in de praktijk.” En het gedrag dat de tbs’ers daar in die scene laten zien is levensecht omdat het is samengesteld uit dingen die ik zelf heb zien gebeuren en die ik van mensen uit het veld heb gehoord. Dingen die dus echt gebeuren. Ook hier breng ik al die ervaringen en verhalen samen waardoor een unieke scene ontstaat die tegelijkertijd uit het leven gegrepen kan zijn.
Voel jij jezelf veilig in onze maatschappij?
Ja absoluut. Daarbij speelt denk ik wel een rol dat het deel van de maatschappij waarin ik over het algemeen vertoef een prettige omgeving is. In bepaalde delen van Nederland zou ik me ook niet veilig voelen en midden in de winter helemaal alleen in een huisje op een berg kan ook heel eng zijn. 🙂
Als je niet aan het werk of aan het schrijven bent, wat doe je dan om je gedachten te verzetten?
Ik kook ‘s avonds en als het even kan lees ik de kinderen voor. Momenteel is mijn serie Kameleons die 35 jaar in de kast heeft gestaan heel populair. Daarna kijken mijn vrouw en ik graag een spannende serie op NPO plus. Minimaal twee keer per week ga ik hardlopen of wielrennen en op mijn vrije dagen ben ik in de weer op onze boerderij. Verder ga ik heel graag op vakantie, maar dat komt er helaas te weinig van. 🙂
En als laatste vraag wil ik graag weten waar we je ’s nachts voor wakker kunnen maken?
Voor mijn werk draai ik regelmatig piketdiensten en dat betekent dat ik ’s nachts ook bereikbaar moet zijn. Maar liever word ik dan natuurlijk niet gebeld. Mijn wekker zet ik wel uit vrije wil als er grote sportwedstrijden zijn. Olympische finales van atletiek, zwemmen en schaatsen wil ik nooit missen en de Elfstedentocht natuurlijk ook niet. In ’85 en ‘86 zat ik als klein ventje om 5.00 uur ’s ochtends klaar. En mocht het er ooit weer van komen dan mag je me daar absoluut voor wakker maken. Daarnaast fokken we thuis hobbymatig paarden en de afgelopen vijftien jaar zijn er (bijna altijd ’s nachts) zo’n veertig veulens geboren. Daarvan heb ik er niet een gemist omdat ik in de dagen dat het veulen geboren gaat worden altijd met een geboortealarm slaap. Zo’n geboorte is zo bijzonder dat je me daar altijd wakker voor mag maken!
Arjan Arjan Arjan Arjan Arjan Arjan Arjan Arjan Arjan
