*Plop*
Een mailtje van Julia van The House Of Books: of we zin hebben om mee te doen aan een videochat met een aantal andere bloggers en Stefan Ahnhem naar aanleiding van zijn nieuwste boek Motief X. Daar hoeven we niet heel lang over na te denken: natuurlijk! Extra leuk detail: de vertaalster van Motief X, Tineke Jorissen, zal ook aanwezig zijn bij de chat.
Op donderdag 9 juli 2020 zit ik (Miriam) klaar achter de laptop, iedereen die er ‘moet’ zijn is er….behalve Stefan. Het blijkt dat hij wat problemen heeft met zijn internetverbinding, maar uiteindelijk lukt het hem om aan te sluiten. Hij is momenteel in Zweden en meldt zich vanuit zijn schrijfkamer.
Na het voorstelrondje (altijd leuk haha) kunnen we ‘los’. Er wordt behoorlijk wat gevraagd en ik hoop dat ik het allemaal goed onthouden heb ?
Stefan leest veel, voornamelijk non-fictie, maar hij leest eigenlijk vooral op vakantie. Hij krijgt via zijn uitgever het een en ander toegestuurd van collega-auteurs en dat leest hij dan als hij niet aan het schrijven is. Het leidt anders te veel af.
Hij schrijft momenteel aan het zesde boek rondom Fabian Risk. Hij heeft een deadline voor november. Ik vraag hem of er iemand meeleest tijdens het schrijven, maar het antwoord is luid en duidelijk nee. Hij praat wel over hetgeen hij aan het schrijven is. Verhaallijnen etc. legt hij wel voor aan onder andere zijn vrouw. Dan kan hij sparren indien nodig, brainstormen als hij ergens niet uitkomt of als het even niet lekker loopt, zonder dat ze het boek al gelezen heeft. Dat werkt voor hem heel goed.
Hij wil niet per se een boodschap uitdragen met zijn boeken. Er zit altijd wel iets van waarheid in zijn verhalen, het is niet alleen maar fictie. Je ontkomt er niet aan dat iemand aanstoot neemt aan hetgeen hij geschreven heeft. In Motief X bijvoorbeeld komen de Zweeds-Democraten behoorlijk aan bod en veel van zijn lezers zijn aanhangers van deze in Zweden grote politieke partij. Hij heeft al van meerdere lezers de boodschap gekregen dat ‘dit het laatste boek is wat ze van hem zullen lezen’. Hij doet veel research naar alles waar hij over schrijft, zodat hij achteraf in discussie kan gaan en met feiten kan komen.
Er wordt hem gevraagd wie zijn favoriete personage is. Dat vindt Stefan een lastige vraag. Alle personages hebben wel iets van hem, hij heeft ze tenslotte bedacht en hij moet ze ook kunnen begrijpen. Begrijpen waarom ze doen wat ze doen. Hij vond Kim Sleizner het leukst om te schrijven, maar niet per se het leukste personage.
Julia merkt op dat de vrouwen in zijn boeken vaak sterke vrouwen zijn en de mannen juist wat labiel en gek. Daar moet hij om lachen: ‘Fabian had het zonder sterkte vrouwen niet gered in de eerste drie boeken’. In Duitsland denken ze zelfs dat Stefans vrouw de vrouwelijke personages heeft bedacht en geschreven, maar hij bedenkt echt alles zelf. Hij wilde niet een standaard rechercheur die alleen leefde voor zijn werk, daar vreselijk goed in is, maar verder alleen is, aan de drank en chagrijnig. Fabian staat juist nog middenin het leven, heeft naast zijn werk nog een gezin waarin van alles speelt, een man met gevoel en niet aan de drank.
Hij heeft niet van tevoren het hele verhaal rondom Fabian Risk bedacht. Fabian opende in het eerste boek een la van een bureau waaraan hij zat, toen hij zes weken eerder begon met een nieuwe baan dan verwacht. Stefan vertelt dat hij pas aan het eind van het derde boek wist wat Fabian vond in die la. En die inhoud is heel belangrijk in Motief X.
Er zijn nogal wat personages die de revue passeren in Motief X, vond hij dat niet verwarrend en lastig? Nee hoor, helemaal niet, in Zonder gezicht was het nog allemaal overzichtelijk en het aantal personages is per boek langzaam gegroeid. Niets verwarrends aan!
Stefan is nogal creatief in het bedenken van manieren waarop mensen aan hun eind komen in zijn boeken. Is er iets te gek voor hem? Is er iets wat hij niet vindt kunnen? Het antwoord daarop is nee. Alles kan, alles mag. Het is niet goed om tijdens het schrijven deuren te sluiten, je moet ze juist openhouden en alle gekke, slechte, rare dingen binnenlaten. Als je deuren sluit, dan houd je alleen de standaarddingen over die je al kent en dat is gewoonweg niet leuk. Tijdens het schrijven is het simpel: ‘go with the flow’, laat je niet afremmen en zie waar je uitkomt, wat er gebeurt. Achteraf kun je altijd nog schrappen.
Ik vraag hem of het makkelijker is om screenplays te schrijven of juist een boek. Het zijn twee totaal verschillende dingen, zegt Stefan. Een screenplay is veel sneller. Je bent als het ware een vlieg op de muur en je vertelt alles wat je ziet, wat er moet en gaat gebeuren. In een boek kun je op die manier niet schrijven, dan slaat het helemaal dood. Je moet vanuit een perspectief vertellen, personages moet je leren kennen en begrijpen. Dat kan niet als vlieg. Je moet van die muur af en in het verhaal stappen.
Zoals gezegd, is ook de vertaalster van Motief X, Tineke Jorissen, bij het gesprek aanwezig en ik vraag haar hoe zij te werk gaat. Hoe vertaalt zij de stem van de auteur? Leest ze eerst het hele boek of gaat ze gewoon aan de slag?
Tineke vertelt dat er eigenlijk twee ‘kampen’ zijn onder vertalers. Het ene kamp vindt dat je een boek eerst helemaal moet lezen, want dan kun je je beter inleven. Het andere kamp vindt juist dat je dat niet moet doen, omdat het dan niet meer zo spannend is. Zij behoort tot het laatste kamp. Zij begint normaal gesproken meteen met vertalen, maar ze had in dit geval het boek al wel gelezen. De vorige uitgever stopte met het uitgeven van Stefans boeken dus zij had een Zweeds exemplaar gekocht. Ze was heel blij toen The House of Books besloot wel de boeken nog uit te gaan geven, zij heeft ook de vertalingen van Negen en 18 graden onder nul gedaan. Stefans vrouw verzorgt overigens de Deense vertalingen. Tineke is vier maanden met de vertaling bezig geweest, fulltime.
Tineke overlegt ook met Stefan, over bepaalde uitdrukkingen, Zweedse gewoontes en Stefan vertelt dat hij heel blij is met vertalers. Die halen er bijvoorbeeld nog foutjes uit, echt heel fijn. Als er geen foutjes vermeld worden door een vertaler, vraagt hij zich al snel af of die het boek wel goed gelezen heeft…
Een uur is zo voorbij en voor we het weten is het alweer afgelopen. Stefan hoopt dat zijn Nederlandse lezers zullen genieten van Motief X en dat hij naar Nederland kan komen als het slotstuk van dit tweeluik, X Manieren om te sterven (dat overigens pas begin 2021 zal verschijnen in Nederland in plaats van in het najaar), hier in de winkels komt te liggen.
House of Books, Tineke Jorissen en Stefan Ahnhem: bedankt voor dit hele leuke vragenuurtje!
Miriam
