Het grote zwijgen – Alexander Roessen
Van 24 juni tot en met 28 juni bevond ik mij met 14 andere schrijvers op het Waddeneiland Ameland om onder begeleiding van Marelle Boersma – en niet te vergeten de heilzame voeding van Jan Kostelijk – samen te werken aan een verhalenbundel met als thema de Wadden, als opvolger van de vorig jaar uitgebrachte waddenbundel Paal 15. Na eerdere fijne schrijfweken in Italië en Portugal, waar ik voornamelijk aan mijn eigen manuscript werkte, klonk een midweek met 14 anderen die net zo gek zijn van schrijven zowel als een unieke kans als een uitdaging die ik met beide handen wilde aanpakken.
Het bos vanaf de heuveltop, kijkend richting de Berkenplas en de vuurtoren
Voor aankomst op Ameland wist ik al dat het verhaal waar ik aan zou gaan werken zich zou afspelen op Schiermonnikoog en met name rondom bunker Wassermann, een plek waar ik graag kom in alle vroegte om te genieten van de rust en alleen te zijn met mijn gedachten. Het uitzicht over het bos vanaf de heuveltop, het rustgevende geluid van bekvechtende vogels, het ontbreken van vliegtuigen die om de vijf minuten overvliegen of geraas van honderden auto’s. Schiermonnikoog is een oase van rust ondanks de toeristische drukte, waar mensen elkaar nog begroeten met een knik van het hoofd of een goedemorgen zonder dat je raar wordt aangekeken, waar je een bioscoopkaartje koopt van dezelfde persoon die je kaartje controleert aan de deur van het dorpshuis en in de pauze (!) je een drankje verkoopt. Waar iedereen een gebroederlijk gevoel lijkt te hebben ontsnapt te zijn van de dagelijkse sleur, van de wereld aan de overkant die zo ver weg en vreemd lijkt. Na de eerste keer vakantie op Schiermonnikoog ben ik gesteld geraakt op het eiland en dwalen er diverse verhalen door mijn hoofd die zich op het eiland afspelen. Zo ook het verhaal uit Aangespoelde verhalen, Het grote zwijgen.
Het idee van het verhaal Het grote zwijgen kwam toen ik op een van de bankjes rondom bunker Wassermann zat en een sportief uitziend gezin met 2 jonge kinderen de rust kwam verstoren. De dochter maakte de indruk weinig zin te hebben en protesteerde verbaal en non-verbaal. Ik kroop in de schaduw van de bunker, geen zin om gezien te worden. Zonder een woord te zeggen struikelde de moeder bijna over mijn voeten om vervolgens de wandeling rond de bunker voort te zetten. Het dubbele gevoel van niet gezien willen worden of niet gezien worden overviel me. Toen de vader ook nog allerlei onzin tegen zijn zoontje begon te vertellen over piraten was voor mij de maat vol. Thijs was geboren, en de rest is fictie.
Thijs bij zijn bunker, waar hij zich veilig en geborgen voelt. Waar zijn woorden zijn geschreven op een muur in de bunker, verborgen voor iedereen, alleen zichtbaar in het licht:
Lit de rast klair wazze
Slúmmerjend
Ysolere it watter
Eeuwnwytend
Komt it tichteby
Genietse fan it gotte
Swejen
Opslútten giet de tiid feurby
De woorden op de muur in bunker Wassermann zijn niet van mij, het origineel is geschreven in een mengeling van Fries en Schiermonnikoogs, maker onbekend (alleen gesigneerd met LSR en niet bekend bij Schierweb of Taalroute Schiermonnikoog). De vertaling komt met dank aan Anna Bakker en met aanvulling van Cultuurhistorisch Vereniging ‘t Heer en Feer, Schiermonnikoog:
Laat de rust helder zijn
Sluimerend
Isoleert het water
Onwetend
Komt het dichtbij
Genieten van het grote
Zwijgen
Opgesloten gaat de tijd voorbij
Ik hou van verhalen die donkerder zijn dan ze lijken: de nietsvermoedende buurvrouw die de in de tuin spittende buurman begroet en zwaait naar de buurvrouw die in de woonkamer voor het raam staat te zwaaien. Verhalen die je een stomp in je maag geven, heerlijk. Zowel om te lezen als om zelf te schrijven. Omdat het zover van jezelf staat waarschijnlijk.
Bunker Wassermann (Foto: Alexander Roessen)
Tijdens, en na, de schrijfmidweek op Ameland werd het een zoektocht naar de basis van Thijs, naar wat hem heeft gemaakt zoals hij is. Al het kwaad heeft een oorsprong, en wat veroorzaakt een onomkeerbare reactie. Thijs kwam dichtbij, maar ver genoeg om afstand van te kunnen nemen. Het samenzijn, de drukte, de verhalen, het zorgde ervoor dat ik steeds verder afdreef van mijn verhaal. Ik kon me niet goed afsluiten en merkte dat ik behoefte had aan een uurtje voor mezelf, om me in het verhaal te kunnen verplaatsen.
Dat is wat de schrijfweek mij onder andere gebracht heeft: de ruis van andere plotlijnen die zich ermee gingen bemoeien negeren worden, terug naar de kern van het verhaal. Als schrijver leren ontdekken wat van nut is voor het verhaal en wat een stoorzender is, verhaallijnen die je doen afdwalen van wat je eigenlijk wilt vertellen. Zeker met een kortverhaal is daar geen tijd voor, het moet nu eenmaal snel. Maar je wel achterlatend met een wtf-moment. Of dat gelukt is mag je zelf bepalen na het lezen van Het grote zwijgen.
Een van de verhaallijnen kwam tijdens een wandeling op Schiermonnikoog naar begraafplaats Vredenhof, waar militairen uit de Eerste en Tweede Wereldoorlog liggen begraven die zijn aangespoeld op het eiland. Naast een van de graven stond een foto. Aan de hand van het militaire registratienummer op de grafsteen achterhaalde ik meer informatie over de militair, Gordon Harry Bodycot, boordschutter van een Lancaster bommenwerper dat in 1944 is neergestort nabij Zoutkamp, Groningen. Uit de logbestanden bleek dat een andere inzittende van het gecrashte toestel aangespoeld is op Ameland, Arthur Westwood Mitton. Daarmee kreeg voor mij het gezin diepgang: de kleinzoon vernoemd naar opa Gordon, de achterkleinzoon vernoemd naar zijn maat Arthur, samen op vakantie op Schiermonnikoog. Het achtergrondverhaal krijgt nog een vervolg.
Tijdens het schrijven drong de zus van Arthur, Sophie, zich steeds nadrukkelijk naar de voorgrond. Ik merkte bij haar hetzelfde vuur als dat bij Thijs. Ze wilde gezien geworden, niet weggedrukt worden door Arthur of zich minderwaardig voelen door haar moeder. Voor Thijs vond ik het als een sprankje hoop, een punt van herkenning toen ze elkaar aankeken, al was het maar voor even. Gelijkgestemden, een sprankje hoop voor de een, geen hoop meer voor de ander.
Gezien willen worden, er mogen zijn. De destructieve kracht van genegeerd worden. De basis voor mijn verhaal Het grote zwijgen.
Nieuwsgierig geworden naar Het grote zwijgen of een van de andere 14 verhalen uit Aangespoelde verhalen? Lees het verhaal nu exclusief in het Bazarow Magazine of doe mee aan de Bazarow winactie en maak kans op een exemplaar. Wil jij je eigen exemplaar? Bestel hem dan bij Droomvallei uitgeverij, een van de online boekhandels zoals Bazarow of bestel het bij de boekhandel in jouw buurt.
De auteurs
De auteurs van Aangespoelde verhalen zijn: Elly van Driel, Esther van der Ham, Marianne Leerkes, Guido Mortelmans, Lucy Neetens, Guus Norden, Rinske Oenema, Tinke van der Poll, Janine van de Raadt, Alexander Roessen, Titia Schut, Marieke Simons, Melania Somers, Remda Spoelstra en Joke Zwaal.
Goed doel
Van elke verkochte bundel doneren de schrijvers € 1,00 aan een door hen gekozen doel en ditmaal is dat de zeehondenopvang. De keuze voor deze instelling kwam aangespoeld: tijdens hun verblijf op Ameland werden er twee jonge zeehondjes gered en naar de opvang gebracht. Het was toen niet meer dan logisch om de zeehondenopvang als goed doel te kiezen. De schrijvers hopen dat veel mensen dit goede doel een handje willen helpen.
Verkoopinformatie
Titel: Aangespoelde verhalen, ISBN/EAN: 978-94-92844-61-3, formaat: A5, 202 pagina’s, van elk verkocht boek gaat € 1,00 naar de zeehondenvereniging. Het boek is verkrijgbaar bij de uitgever: www.droomvalleiuitgeverij.nl en bij alle (online)boekhandels.
