In mei debuteerde Johan Andersen met zijn thriller Dodenstoel bij uitgeverij HarperCollins. Tijd om nader kennis te maken.
Foto: HarperCollinsHolland
Je bent nieuw in de boekenwereld, vertel, wie is Johan Andersen? Wat moeten wij echt van je weten?
Lezen en schrijven zijn levensbehoeften van mij. Soms heb ik het gevoel dat ik mijn hele leven geoefend heb tot het moment dat ik dit boek ging schrijven…
Waarom ben je gaan schrijven? En waarom heb je juist voor een thriller gekozen?
Ik ben heel lang als uitgever en redacteur met boeken in de weer geweest. En daarvoor heb ik literatuurwetenschap gestudeerd. Ik zit dus al mijn hele leven in de boeken. En schrijven deed ik al vanaf mijn vijfde ongeveer. Tijdens mijn studie schreef ik al veel en publiceerde ook nog wel eens wat, vooral regionaal. Dat stopte toen ik voor een uitgeverij ging werken… Op een of andere manier raakte mijn creativiteit geblokkeerd toen ik andermans werk ging redigeren. Pas de laatste jaren heb ik de manier gevonden om daaraan te ontsnappen. Ik ben een veellezer, in alle genres, maar heb toch wel een zwak voor thrillers en dan vooral voor serial killers, politieromans en detectives. Dus toen ik bedacht een boek te gaan schrijven heb ik geprobeerd deze genres aan elkaar te knopen. Leek me wel een leuke uitdaging.
Vertel eens wat over je debuutthriller Dodenstoel. Hoe is deze tot stand gekomen? Hoe kwam je op het idee voor dit onderwerp? Heb je onderzoek gedaan naar het onderwerp? Zo ja, hoe?
Ik had het personage Hamer al langere tijd in mijn hoofd. En op een bepaald moment viel me ineens de eindscene in, met de stoel. Toen ben ik die twee gaan combineren. En dan stel je jezelf de vraag: wie zijn deze mensen? En wat doen ze daar? Hoe zijn ze daar terecht gekomen? Waar dient die stoel eigenlijk voor? En zo kwam ik op het idee om een serial killer te gaan gebruiken die iets met die stoel had. En zou het dan niet cool zijn als hij daar een website voor creëerde waarop hij de score bijhield? Dat was het begin van het plot. Daarna wilde ik nog een tweede hoofdpersonage erbij die bij de politie werkte, zodat ik twee manieren van onderzoek kon combineren: Hamer, een soort privédetective in overheidsdienst met een verleden als commando en Neli, een meer klassieke politierechercheur. Hamer kan dingen die Neli niet kan in het onderzoek en dat gaf mij als schrijver veel mogelijkheden om het verhaal een bepaalde spanning mee te geven die je anders niet zou hebben gehad. Nadeel is dat je dan weer veel meer research moet doen. Naar geheime diensten, commando’s, militaire acties in Europa, de Nederlandse recherche, enzovoort. Als je een politieonderzoek gebruikt als onderdeel van je plot, moet je heel zeker weten dat alle details kloppen, van gebruikte procedures tot de laatste stand in de forensische wetenschap. En dat moet je dan allemaal aan elkaar knopen. Een hele uitdaging. Research doe je tegenwoordig vooral online. Je staat ervan te kijken wat je allemaal kunt vinden. Toch ontkom je niet aan het ouderwetse handwerk, omdat je nu eenmaal niet altijd weet of een online bron wel betrouwbaar is. Dus veel je online research aan met bellen en mailen en een enkel bezoek.
Zouden we jou in één of meer van de personages kunnen herkennen als we je zouden kennen? Zo ja, in wie en waaraan zouden we dat kunnen herkennen?
Er zit een deel van mij in zowel Neli als Hamer. Het is onvermijdelijk dat je als schrijver een deel van jezelf in je hoofdpersonen stopt, je kruipt tenslotte maandenlang in hun hoofd. Hamer heeft mijn wat afstandelijke kijk op dingen, hij is analytisch en berekenend, soms op het koele af. Neli heeft een zekere trotse dwarsheid die soms de hoek komt opsteken, vooral als ze zich niet serieus genomen voelt. Een beetje kinderachtig soms, zelfs. Dat herken ik soms van mijn vroegere zelf, in de periode dat mijn carrière nog op gang moest komen.
Wat vinden je gezin/familie/vrienden van je boek?
Mijn vrouw vindt het prachtig, mijn kinderen mogen het tot hun teleurstelling nog niet lezen. Het boek bevat hier en daar scenes die niet geschikt zijn voor kinderen. Maar ik heb beloofd voor hen een boek apart te houden totdat ze oud genoeg zijn.
Hoelang heb je over het schrijven van dit boek gedaan?
Twee maanden voorbereiding, vier maanden schrijven. En daarna komt natuurlijk nog een periode van een aantal maanden waarin andere mensen hun bijdrage aan het boek leveren, redacteuren en correctoren en meelezers, die allemaal hun steentje hebben bijgedragen.
Heb je van tevoren alles helemaal gepland? Of heb je je laten leiden door het verhaal en de personages? Of ben je misschien met het ene begonnen en kwam er uiteindelijk het andere van?
Een boek als dit moet je van tevoren goed plannen. Er zijn zoveel details die vanaf het begin af aan moeten kloppen dat het niet anders kan. Dus ik had een uitgebreid tijdschema voor alle belangrijke personages die gekoppeld was aan mijn file met research. Dat alles leidt tot een vrij vaststaand framework waarbinnen ik schrijf. Maar dat wil nog niet zeggen dat er niets kan veranderen. Binnen dit framework laat ik de personages hun gang gaan. Je moet er als schrijver voor zorgen dat het geen invuloefening wordt, anders doet het onnatuurlijk aan. Wat ik heel belangrijk vind is dat de motivatie van de personages altijd klopt. Dat wil zeggen dat alles wat ze zeggen en doen bij hun persoonlijkheid past. En het is bij mij zo dat de persoonlijkheid van de personages zich grotendeels tijdens het schrijven ontwikkelen, in hun interactie met elkaar. Dus gebeurde het regelmatig dat ik erachter kwam dat een bepaalde gebeurtenis onlogisch was of onwaarschijnlijk of zelfs onmogelijk. En terwijl de personages zich ontwikkelden droegen ze ook steeds nieuwe mogelijkheden aan. De kunst is dus om je verhaal mee te laten groeien en veranderen met de personages terwijl je probeert je zorgvuldig in elkaar gestoken plot niet te laten ontsporen. Maar personages hebben hierbij altijd voorrang. Als die niet kloppen, heb je niets aan een fraai plot, in mijn ogen. De lezer prikt daar zo doorheen.
Ben je al aan een volgend boek bezig? Zo ja, kun je hier al iets over vertellen? Zo nee, waarom niet en kunnen we nog wel een volgend boek van je verwachten?
Hamer en Neli gaan weer wat meemaken, dat is zeker. Ik mag er natuurlijk niets over zeggen van de uitgever. De bad guy zal dit keer waarschijnlijk geen serial killer zijn, maar iets veel ergers… Een deel van de bekende cast uit Dodenstoel zal in elk geval weer terugkeren, zoals Esther, Melissa en DeWaal. Maar ik ben nog aan het schrijven, dus het kan nog alle kanten op. Er komen in elk geval ook weer een of twee hele interessante nieuwe personages langs.
Hoe voelt het om je eerste boek uit te brengen?
Heel speciaal. Nu sta ik eens aan de andere kant en dat voelt goed, kan ik zeggen.
Welk genre lees je zelf graag? Wie is je favoriete auteur?
Ik lees alles met een goed verhaal, of het nu fictie is of non-fictie. Mijn favoriete auteur is de auteur van het boek dat ik aan het lezen ben zeg ik altijd. Maar als we kijken naar het thriller genre, dan moet je denken aan Lee Child, Karin Slaughter, Don Winslow, Raymond Chandler, Dashiel Hammett, dat soort schrijvers.
Welk boek zouden we volgens jou allemaal moeten lezen?
Behalve Dodenstoel? The Long Goodbye.
Last but not least: Vertel, waarom zouden wij jouw thrillerdebuut moeten lezen?
Op de eerste plaats om de gebruikelijke redenen. Het is bloedspannend, met twee fantastische hoofdpersonen die een hele intense relatie hebben met elkaar wat het hele boek blijft boeien, met een plot dat je blijft boeien tot letterlijk de laatste pagina en voor zover ik weet nooit eerder gebruikt is in een thriller en dan bedoel ik niet alleen de combinatie Dodenstoel en serial killer. Op de tweede plaats, ik heb geprobeerd te laten zien dat een goede actiethriller zich niet in Amerika hoeft af te spelen door alle locaties in het boek zo realistisch mogelijk neer te zetten. Als je het boek leest krijg je het gevoel alsof je zo naar de plekken kunt rijden en kunt zien waar alles zich afspeelt. En dat is ook zo. Ik wilde vooral een echt Nederlands boek schrijven, waarin behalve Amsterdam ook andere boeiende gebieden aan bod komen, zoals Arnhem, Utrecht, Schiedam, Breda en noem maar op. Op de derde plaats, er zit voor elk wat wils in. De CSI-liefhebbers komen aan hun trekken, de lezers van politieromans zullen veel te genieten vinden en de fans van Karin Slaughter zullen mijn bad guy zeer waarderen.
