Danielle las Akte van Berouw en Het negende gebod. Maar wie is de schrijver achter deze boeken? Daar kom je maar op één manier achter: gewoon vragen!
All
ereerst: wie is Chris Houtman?
Om te beginnen de droge feiten: geboren in Den Haag in 1955, opgegroeid in Wassenaar, twee afgebroken studies: Nederlands en theologie, lid van Lagelandencabaret, winnaar van het Camarettenfestival in 1976, werkzaam geweest in Theater De Engelenbak, bij de KRO radio en televisie, vervolgens bij IDTV waar ik programma’s maakte voor de diverse omroepen o.a. Taxi (NCRV) en Finals (BNN). De laatste jaren – voordat ik thrillers ging schrijven – ben ik vooral actief geweest op het gebied van theater en historische festivals.
Je hebt onder andere scenario’s geschreven, geregisseerd, geproduceerd en de laatste jaren heb je je vooral gericht op het schrijven van thrillers. Hoe dat zo? Is dat iets wat je altijd hebt willen doen of ben je daar ‘ingerold’?
Vijf jaar geleden kreeg ik keelkanker. Ik moest een zware operatie ondergaan waarbij mijn strottenhoofd en stembanden zijn verwijderd. Sindsdien maak ik gebruik van een stemprothese. Ik kan me goed verstaanbaar maken, maar het was niet meer mogelijk om mijn oude werkzaamheden voort te zetten. Natuurlijk had ik al veel scenario’s en theater geschreven, dus het bedenken van verhalen was niet nieuw voor me. Ik heb eerst een paar jaar stiekem geoefend, zelfs twee hele oefenthrillers geschreven, om het ambacht van boeken schrijven een beetje onder de knie te krijgen en mijn eigen stijl te ontdekken. Als ik niet ziek was geworden, zou ik waarschijnlijk gewoon zijn doorgegaan met mijn theater- en televisiewerk, maar het lot bepaalde anders. Ik moest na mijn ziekte mijn leven opnieuw inrichten en daarin heeft het schrijven van boeken een centrale plek gekregen.
Mis je de televisiewereld? Of ben je daar niet helemaal uit verdwenen?
Heel soms mis ik het een beetje, maar ik moet zeggen dat het schrijverschap me wel zoveel voldoening geeft, dat ik absoluut niet terug wil naar mijn oude werk. Misschien ooit een klein scenarioklusje voor televisie, dat zou eventueel nog kunnen, maar mijn prioriteit ligt bij de boeken die ik wil schrijven.
Waar haal jij je inspiratie vandaan voor je boeken?
Voor Akte van berouw heb ik geput uit de kennis die ik heb over de Rooms-Katholieke Kerk. In het verleden heb ik een paar jaar gestudeerd aan de Katholieke Theologische Hogeschool van Amsterdam dus die wereld is mij niet vreemd. Voor Het negende gebod heb ik mijn theologische interesse gecombineerd met mijn fascinatie voor geschiedenis, met name de Romeinse oudheid. Maar daarnaast maak ik graag gebruik van elementen uit de actualiteit, ik vind het leuk als mijn verhalen iets zeggen over de wereld waarin wij nu leven. En tenslotte ‘misbruik’ ik gebeurtenissen en ervaringen uit mijn eigen leven, die ik overigens zorgvuldig vermom, zodat de mensen uit mijn omgeving er nooit op aangesproken zullen worden, maar voor mij zijn ze glashelder. Dat helpt me bij het schrijfproces. Mijn derde thriller, waaraan ik momenteel werk, wordt vooral geïnspireerd door actuele geopolitieke ontwikkelingen. Dat klinkt ontzettend vaag en misschien zelfs ook wel saai, maar dat komt ook omdat ik er in dit stadium nog niet al teveel over kwijt wil. Maar het wordt bloedspannend, dat beloof ik.
Plot je een verhaal helemaal van het begin tot het eind of laat je je leiden door je verhaal en personages?
Beide. Ik begin met een idee, dat werk ik uit tot een plotline met een kop en een staart, daarna maak ik een soort van indeling in verhaalbrokken. Vervolgens doe ik detailresearch en begin ik met het uitschrijven van een eerste versie. Daarbij let ik eigenlijk nog amper op taal en ben ik in het geheel niet bezig met mooie zinnen en dergelijke. Dat komt allemaal pas in de tweede en derde versie, waarin ik me dan heerlijk kan concentreren op het fijnslijpen van het verhaal, de dialogen, de verholen symboliek en onderliggende motieven. En ja, ik laat me zeker ook leiden door mijn personages. In Het negende gebod had ik te kampen met een hoofdpersonage dat zo organisch in elkaar zat, dat ze soms niet wilde doen wat ik als schrijver voor haar had bedacht. Dan blokkeerde het bij het schrijven en moest ik op zoek naar de reden. Meestal had ik dan niet consequent genoeg nagedacht over de beweegredenen die ik voor mijn hoofdpersoon had ontworpen. Dat zijn prachtige momenten omdat je dan als schrijver ook wel weer trots kan zijn op het feit dat je hoofdpersoon echt tot leven is gekomen.
Waar haal je al die geschiedenis kennis vandaan?
Ik ben al sinds mijn jeugd gefascineerd door geschiedenis, theologie, aardrijkskunde, sociologie, psychologie, letteren en de kunsten. Ik verslind stapels boeken en surf me een ongeluk op internet, ik kijk veel documentaires en doe graag research. Bovendien heb ik tijdens mijn televisietijd erg veel interessante mensen mogen ontmoeten, wier verhalen ik in mijn achterhoofd heb opgeslagen.
In Het negende gebod wordt het boek van Dan Brown als onwaarheid neergezet, is daar nog niet op gereageerd door de schrijver zelf?
Dat zou mooi zijn! Dan Brown die mijn boek leest! Ik verwacht geen reactie, want als je weet wat voor storm van kritiek er destijds over De Da Vinci Code is heen gekomen, is het niet verwonderlijk dat Dan Brown niet heeft gereageerd. Maar wat ik een van mijn personages in Het negende gebod laat uitleggen is dat De Da Vinci Code is gebaseerd op Het Heilig bloed en de heilige Graal, een zeer dubieus ‘historisch’ boek van de Franse oplichter Pierre Plantard. In die zin is het – los van alle leuke historische weetjes – terug te leiden tot tamelijk onbetrouwbare historische hypotheses. Maar des te knapper dat Dan Brown er zo’n geweldig verhaal van heeft weten te maken!
Kunnen we nog een derde boek verwachten met een soortgelijk onderwerp?
Mijn derde thriller speelt zich af in de actualiteit, het heeft raakvlakken met religie, maar niet zozeer met de RK Kerk. De dieperliggende laag gaat over de vraag waar geloof ophoudt en godsdienstwaanzin begint. Maar qua actie speelt het leeuwendeel van het verhaal zich af tegen het decor van de internationale politiek en terrorisme. Het verhaal begint in het Amerika van Donald Trump maar waait al snel over naar Nederland…
Welk geloof heb jezelf?
Ik stond ooit te boek als rooms katholiek, maar na het afbreken van mijn studie theologie beschouw ik mezelf als agnost.
Vanwaar die liefde/haatverhouding met de Rooms Katholieke kerk?
Interessante vraag, waar ik zelf al eigenlijk mijn hele leven mee bezig ben. Ik kom uit een rooms nest. Toen ik in Amsterdam ging studeren kon ik niet zo snel een kamer vinden en heb ik enkele maanden noodgedwongen gewoond in een studentenhuis van Opus Dei, in de Roemer Visscherstraat. Ik kan wel stellen dat dit een bijzondere ervaring was. Het was een huis voor mannelijke studenten en de regels omtrent vrouwelijk bezoek waren zo streng dat zelfs mijn eigen moeder niet verder mocht komen dan de ontvangstruimte in de hal. Daarna ben ik cabaret gaan doen, waarbij mijn partner Aernout Witteveen en ik tamelijk tekeer gingen tegen het geloof. Gek genoeg leverde onze kritiek juist ook veel vrienden op in kerkelijke kringen. Vervolgens ben ik theologie gaan studeren op de Katholieke Theologische Hogeschool van Amsterdam, toen nog een progressief rooms bolwerk, in de sfeer van het gedachtengoed van Edward Schillebeeckx, Huub Oosterhuis, pater van Kilsdonk. Maar al tijdens mijn studie manifesteerde zich de conservatieve invloed van bisschoppen als Mgr. Simonis, die allerlei vrijzinnige zaken zoals het pleidooi voor vrouwen in het ambt en dergelijke wilden terugdraaien. Ik ontdekte op een bepaald moment ook nog eens dat ik eigenlijk niet meer echt geloofde en dus ben ik met de opleiding gestopt. Theologie studeren was voor mij een prima manier om van mijn geloof af te vallen! Maar ik beschouw mezelf nog steeds als cultureel katholiek, ik hou van de symboliek en de eeuwenoude tradities. Inhoudelijk verafschuw ik die oude gebruiken, maar ze zijn soms erg mooi en ze hebben natuurlijk een belangrijk deel van ons culturele erfgoed bepaald. Met andere woorden: ik haat veel aspecten van de inhoud van het katholicisme, maar ik koester nog wel degelijk een grote liefde voor de vorm waarin het werd en wordt gepresenteerd. Tot slot: een paar jaar geleden heb ik een documentaire gemaakt over het werk dat de zusters van de Orde van Cluny verrichten in Sierra Leone, zo ongeveer het armste land van Afrika. Deze vrouwen hebben zulke ongelofelijke dappere dingen gedaan tijdens de burgeroorlog in Sierra Leone, dat je alleen maar met het grootste respect over hen kunt spreken. Ik heb nog steeds contact met een aantal van deze zusters en ik bewonder hen vanuit de grond van mijn hart. Zoals gezegd, ik ben agnost, maar toen ik bij hen op bezoek was in Sierra Leone waren er verschillende momenten dat ik bijna weer ging geloven…
Ben je niet bang dat ‘gelovigen’ je boek zullen afkraken?
Nee. Sterker nog: ik hoop zelfs dat ze naar buiten zullen treden met hun kritiek op Het negende gebod. Ik ga de dialoog graag aan. En hoe harder de kritiek, hoe helderder ik ook kan uitleggen waarom ik het zo nodig vond om dit verhaal te schrijven. Het boek gaat over de achterstelling van vrouwen binnen de kerk. Zeker na wat ik die zusters in Sierra Leone heb zien doen, zou ik willen dat die mannen een toontje lager zongen en ruimte maken op het altaar en de preekstoel voor vrouwen. Dat gesprek ga ik graag aan, dus kom maar op met de kritiek!
Welke boeken lees je zelf graag? Heb je een favoriete schrijver? Een favoriet boek aller tijden?
Mijn favoriete schrijver is Robert Harris. En dat duidt ook meteen welk genre boeken ik graag lees: historisch en/of maatschappelijk getint, actueel en liefst ook net iets meer dan alleen maar een spannend verhaal. Mijn favoriete boek allertijden is geen thriller, maar een roman, namelijk Narziss en Goldmund, van Hermann Hesse. Overigens in één adem te noemen met Niemand is onsterfelijk van Simone de Beauvoir, dat is ook een meesterwerk.
Is er een auteur die je echt als voorbeeld ziet? Waarom juist hem/haar?
Robert Harris. Hij is een voorbeeld voor me vanwege de twee genres die hij beoefent: spannende boeken en historische romans. Vooralsnog ben ik bezig met thrillers, maar in Het negende gebod komt de geschiedenis er al een beetje ingeslopen. Na mijn derde thriller die in het najaar van 2018 zal uitkomen, ga ik me wagen aan mijn eerste historische roman. Verder hou ik erg van de schrijfstijl van Harris, toegankelijk, beeldend, vlot, niet gekunsteld. Hij is een geboren verteller.
Als je boek(en) verfilmd zouden worden, zou je dan zelf het script willen schrijven? Welke auteurs zou je graag in de film zien?
Nee, ik zou nooit het scenario van mijn eigen boeken willen schrijven. Dat zou erg frustrerend zijn omdat tijdens het proces van scenario-ontwikkeling zo ongelofelijk veel concessies moeten worden aan de realiteit van het verfilmen. Dat wil ik niet meemaken. Maar ik wil natuurlijk wel langs de zijlijn betrokken blijven om de artistieke kwaliteit te helpen bewaken. Wat acteurs betreft zou ik een heel lijstje kunnen noemen van mensen die ik bewonder, maar om daar nu één specifiek uit te lichten zou vreemd zijn.
Waarom zou men juist jouw boeken ‘moeten’ lezen?
Vooropgesteld gesteld dat niets ‘moet’ kan ik alleen maar zeggen dat ik hoop dat het effect van mijn verhalen zich verder uitstrekken dan de leeservaring van het boek zelf. Ik hoop dat het verhaal je ook een beetje aan het denken zet, dat het je verwondert, dat je nieuwsgierig wordt. Maar ook dat het emotionele reacties teweeg brengt, dat je er boos om kunt worden, of verdrietig, of blij. Wat ik ontzettend leuk vond om te horen was dat verschillende mensen Akte van berouw en Het negende gebod meteen een tweede keer hebben gelezen en er toen toch weer allerlei nieuwe dingen en onderliggende betekenislagen in ontdekten…
